«Իրատես de facto»-ի հյուրն է Սայաթ-Նովայի անվան երաժշտական դպրոցի տնօրեն, «Հայաստանի փոքրիկ երգիչներ» երգչախմբի գեղարվեստական ղեկավար ՏԻԳՐԱՆ ՀԵՔԵՔՅԱՆԸ: -Մաեստրո, Դուք երկար տարիներ ղեկավարում եք «Հայաստանի փոքրիկ երգիչներ» երգչախումբը և գրեթե ամեն տարի մեծ շրջագայություններ եք կազմակերպում Հայաստանից դուրս: Բնականաբար, դա լուրջ ծախսեր է պահանջում: Ո՞վ է հոգում այդ մասին: -«Հայաստանի փոքրիկ երգիչներ»-ը միշտ եղել է շրջագայող և համերգային բուռն գործունեություն ծավալող երգչախումբ: Տարվա մեջ երկու անգամ շրջագայում ենք: Դրանից ավելի ես ինքս չեմ խրախուսում. նախ` նրանց զբաղվածությունն է շատանում, հետո էլ դասերից են հետ մնում… Ինձ համար կարևոր չէ, որ նրանք երգեն, ինձ համար կարևոր է, որ նրանք դառնան ուսյալ քաղաքացիներ, մանավանդ որ հաճախակի շրջագայությունները խաթարում են երեխայի հոգեբանությունը: Դրա համար ամեն շրջագայությունից հետո ես աշխատանք եմ տանում նրանց հետ, բացատրում, որ իրենք սովորական երեխաներ են և այլն: Իրականում նրանք պարզապես երջանիկ են, որ ունեն երգչախմբում երգելու, շրջագայելու այդ հնարավորությունը: Հաճախ շրջագայություններ կազմակերպելը դառնում է անհնարին, քանի որ չենք կարողանում գումարներ հայթայթել: Համենայն դեպս, դա ինձ չի հաջողվում: Շրջագայությունները հիմնականում իրականացվում են հրավիրող կողմի ֆինանսավորմամբ: -ՈՒզում եք ասել` նույնիսկ հնարավորություն չունենալու դեպքում շնորհալի երեխան աչքաթող չի՞ արվում: -Եթե երեխան տաղանդավոր է, անպայման մի ելք գտնում ենք` հովանավորներ, բարեգործներ: Հիմա արդեն մշակույթի նախարարությունն էլ է նպաստում շրջագայություններին։ Ծնողներն էլ իրենց հերթին ամեն ինչ անում են` ստեղծելու այդ հնարավորությունը:-Իսկ քաղաքապետարա՞նը: ՉԷ՞ որ թե՛ դպրոցը, թե՛ «Փոքրիկ երգիչները», որպես քաղաքապետարանին կից կառույցներ, գտնվում են նրա հոգածության ներքո: -Մեր շրջագայությունները քաղաքապետարանը երբեք չի հովանավորել, այդ նպատակով երբևէ գումար չի հատկացրել` ի տարբերություն այլ երկրների, որտեղ նմանատիպ համայնքները մեծ բյուջե ունեն: Իսկ մեզ մոտ չես հասկանում` համայնքը չունի՞ բյուջե, թե՞ ունի, բայց չի ուզում հատկացնել:-Իսկ ամենամյա գումար հատկացնո՞ւմ է: -Հատկացնում է, բայց դրանք «զարգացման» ծախսեր չեն: «Հայաստանի փոքրիկ երգիչներին» հատկացված գումարը բավականացնում է միայն խմբավարներին, աշխատակիցներին նվազագույն աշխատավարձ վճարելուն, և միայն չնչին գումար է մնում կոմունալ ու մնացած ծախսերի համար: Այսինքն, համերգներ և տարբեր միջոցառումներ կազմակերպելու համար անհրաժեշտ գումարը ստեղծում ենք այլ ճանապարհներով: Սայաթ-Նովայի անվան երաժշտական դպրոցի ամենամյա եկամուտը շուրջ 60 մլն դրամ է, որի մոտ 40 տոկոսը համայնքային բյուջեն է հատկացնում, 10 տոկոսը` պետբյուջեն, իսկ 50 տոկոսը հավաքվում է ուսման վարձերից և այլ աղբյուրներից:-Ո՞ր դեպքում կարող եք ակնկալել պետական աջակցություն:-Երբ «Հայաստանի փոքրիկ երգիչներ»-ի մասնակցությունը որևէ համաշխարհային փառատոնի բարձրացնում է մեր երկրի վարկանիշը: Այդպես եղավ 1995 թվականին, երբ ներկայացրինք մեր նորանկախ պետությունը ՄԱԿ-ի և ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի 50-ամյա հոբելյաններին նվիրված հանդիսավոր արարողություններին և «Գոլդըն Գեյթ» միջազգային մրցույթում նվաճեցինք 2 ոսկե և 1 արծաթե մեդալ: Կամ, 2002-ին ճանաչվելով աշխարհի լավագույն մանկական երգչախումբ, մասնակցեցինք երգչախմբային արվեստի 6-րդ համաշխարհային գիտաժողովին: Առաջին դեպքում աջակցեց երկրի վարչապետը, երկրորդ դեպքում` հանրապետության նախագահը: -Պարոն Հեքեքյան, երգչախմբի ամենացավոտ խնդիրը ո՞րն է:-Ամենամեծ խնդիրը «Փոքրիկ երգիչների» սերնդափոխությունն է, որը ոչ միայն ինձ է «տանջում», այլև խմբի անդամներին, որովհետև ընդունվում են նորերը, որոնց պիտի աճեցնես, մինչև հմտանում են` նորերն են գալիս: Երբ դու հասցնում ես խումբն ինչ-որ մակարդակի, հետո շատ դժվար է լինում այդ բարձրության վրա մնալը: Դա մաշող, տանջալից մի գործընթաց է: Ցածր է մակարդակը հատկապես մանկական երգչախմբային արվեստում: Հանրակրթական դպրոցներում չկա համընդհանուր երգչախմբային երգեցողություն, ինչն առկա է աշխարհի շատ քաղաքակիրթ երկրներում: Հետևաբար, այսօր չթրծված երեխաներ են գալիս երգչախումբ, տեսական թույլ գիտելիքներով, ինչը դժվարություններ է ստեղծում թե՛ մեզ, թե՛ հատկապես իրենց համար:-Եթե երեխան չունի ձայնային տվյալներ, սխալ չէ՞ արդյոք նրան ընդունել երգչախումբ:-Ոչ: Ես միշտ ասել եմ` տվեք ինձ աշխատասեր և նվիրված երեխա, և ես նրան կդարձնեմ լավ երգիչ: Այսօր 50 տոկոսից ավելին այդպիսի երեխաներ են երգչախմբում: Նույնիսկ թույլ լսողությամբ երեխաներին մենք ընդունում ենք, որովհետև որևէ արվեստ չի զարգացնում լսողությունն այնպես, ինչպես երգչախումբը: Պետք է խոստովանեմ, որ երեխաների մեծ մասը սովորական ձայնային տվյալներ ունի: Պատճառը ոչ թե այն է, որ հայ երեխաների ձայնային տվյալները լավը չեն, այլ այն, որ արվեստի այս ճյուղն այնքան էլ հրապուրիչ չէ ժողովրդի համար: Նրանք միայն ուզում են, որ իրենց երեխան երևա հեռուստաէկրանից` առանց ջանք թափելու: Մարդիկ այսօր չեն հասկանում երգչախմբում երգելու կրթական կարևորությունը։ Բացի այդ, ինչ պրոպագանդում են, ժողովուրդն այն էլ ընդունում է, դրանով հրապուրվում: Այսօր քարոզվում է ցածրաճաշակ, խառնածին երաժշտություն: Ժողովուրդը կարծում է` դա ազգայինն է, իրենը և, տարբեր հեռուստաալիքներով տեսնելով մենակատար «երգիչ-երգչուհիներին», ուզում է հետ չմնալ նրանցից, ամեն կերպ ընկնել հեռուստատուփի մեջ: «Հայաստանի փոքրիկ երգիչներ» երգչախմբում երեխաները լուրջ կրթություն են ստանում:-Որքան տեղյակ եմ, վերջերս եք վերադարձել շրջագայությունից: Կպատմե՞ք այդ մասին: -Այո, դա սեպտեմբեր-հոկտեմբեր ամիսներին էր: Կազմակերպեցի դպրոցի լավագույն մենակատարների և ժողովրդական գործիքների համույթի շրջագայությունը Միացյալ Նահանգներ: Սա այնպիսի խիզախում էր, որ շատերն ասում էին` դու կամ խենթ ես կամ շատ խորամանկ, գիտես մի բան, ինչը մենք չենք հասկանում: Շրջագայությունը սկսեցինք Երևանից, հետո մեկնեցինք Ալավերդի, Վանաձոր, ապա` Միացյալ Նահանգներ: Այդ շրջագայության ժամանակ է՛լ ավելի աճեցին երեխաները և վերադարձան որպես արհեստավարժ երաժիշտներ:-Ի՞նչ ծրագրեր ունեք առաջիկայի համար:-Հաջորդ տարվա համար «Հայաստանի փոքրիկ երգիչներն» ունի միջազգային փառատոներին մասնակցելու հրավերներ` Լեհաստան, Սլովենիա և Ֆրանսիա, որը տևելու է մեկուկես ամիս: Այդ ընթացքում մենք փորձելու ենք խիզախել և շրջագայել Եվրոպայով: Այստեղ իսկապես լուրջ ֆինանսավորում է հարկավոր: Հրավերը «Եվրոօրչեստրա» կազմակերպության կողմից է, և իրենք մեծ ցանկություն ունեն դիմելու մշակույթի նախարարությանը` օժանդակության խնդրանքով: Թե որքանով կկարողանա աջակցել նախարարությունը, անհայտ է: Բանակցություններ ենք վարում նաև ճապոնական համերգային գործակալության հետ: 2012 թվականին նրանք ուզում են հրավիրել երգչախմբին երկամսյա համերգային շրջագայության ամբողջ երկրով` ամառային արձակուրդների ընթացքում: Ծախսերը կհոգա հրավիրող կողմը:-Մաեստրո, անկախ ամեն ինչից, Դուք երջանի՞կ եք:-Ես վստահաբար կարող եմ ասել` այո, որովհետև միշտ զբաղվել եմ իմ սիրած աշխատանքով, միշտ արել եմ այն, ինչ ուզել եմ, միշտ եղել եմ իմ հոգու, մտքի մղումների ազատ կատարողը: Ինձ միշտ շրջապատել եմ որակյալ, պարզ, մաքուր ու հաճելի մարդկանցով: -Ի՞նչ եք ամենից շատ ուզում:-Հայաստանն իմ տունն է, և ուզում եմ, որ իմ տան մեջ արմատապես փոխվի վերաբերմունքը անհատի, կրթության և ընդհանրապես ազգային արժեքների նկատմամբ:Զրուցեց Հասմիկ ՄՈՎՍԻՍՅԱՆԸ